Czy warto założyć konto mieszkaniowe? Na co uważać?

Konto mieszkaniowe to rozwiązanie wprowadzone w lipcu 2023 roku obok bezpiecznego kredytu 2%. To drugie narzędzie aktualnie nie funkcjonuje, natomiast konto mieszkaniowe nadal ma z założenia pomagać Polakom w oszczędzaniu na zakup własnej nieruchomości. Preferencyjne warunki konta mieszkaniowego stwarza między innymi regularna premia od państwa, uzależniona od stopy inflacji lub stopy wzrostu cen mieszkań. Na czym dokładnie polega konto mieszkaniowe i kto może skorzystać z tego rozwiązania? Czy warto rozważyć jego założenie, marząc o zakupie własnego lokalu? Na co uważać i o czym koniecznie pamiętać, prowadząc konto mieszkaniowe? Wyjaśniamy!

Kto może prowadzić konto mieszkaniowe?

Nie każdy obywatel może zostać beneficjentem tego programu. Konto mieszkaniowe jest przeznaczone dla osób, które ukończyły 13 rok życia, ale nie skończyły 45 lat. Kolejny warunek dotyczy nieposiadania mieszkania, domu jednorodzinnego lub spółdzielczego prawa do takich nieruchomości. 

Regulamin programu dopuszcza pewne wyjątki. Konto mieszkaniowe mogą prowadzić osoby, które posiadają lub posiadały w przeszłości prawo do nieruchomości, ale:

• posiadły to prawo w drodze dziedziczenia, w trakcie prowadzenia konta mieszkaniowego;
• posiadały takie prawo wcześniej ze względu na dziedziczenie, ale z udziałem nieprzekraczającym 50% nieruchomości;
• posiadana nieruchomość została wyłączona z użytkowania;
• zamieszkują nieruchomość z dziećmi (warunek zależny od metrażu nieruchomości i liczby dzieci).

Jak działa konto mieszkaniowe?

Konto mieszkaniowe po jego założeniu zachęca właściciela do regularnego oszczędzania. Aby skorzystać z przewidzianych benefitów, należy co miesiąc wpłacać na rachunek sumę w przedziale od 500 zł do 2000 zł, przy czym poszczególne wpłaty nie muszą być takie same. Raz w roku oszczędzający ma prawo pominąć ten obowiązek bez żadnych konsekwencji. Minimalny czas korzystania z konta mieszkaniowego wynosi 3 lata, natomiast maksymalny – 10 lat. 

Korzyści? Odsetki uzyskane na koncie mieszkaniowym nie podlegają opodatkowaniu. Drugą zachętę stanowi tak zwana premia mieszkaniowa, którą raz w roku oszczędzającym przekazuje Bank Gospodarstwa Krajowego. Premia jest naliczana na jeden z dwóch sposobów, ten, który w danym roku okaże się korzystniejszy dla uczestnika, a mianowicie:

• roczna stopa inflacji, 
• stopa wzrostu cen metra kwadratowego powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego według GUS. 

To atrakcyjna propozycja, biorąc pod uwagę, że nowe mieszkania w Poznaniu i innych polskich miastach w ostatnich latach zazwyczaj drożały bardziej dynamicznie od rocznej stopy inflacji. 

Premia jest zwolniona z opodatkowania, ale należy pamiętać, że początkowo jest ona jedynie naliczana, można z niej skorzystać dopiero po trzech latach i tylko w momencie wypłaty środków, pod warunkiem że zostaną przeznaczone na cele mieszkaniowe. 

Roczna premia nie może być niższa niż 1% i wyższa niż 15%. W momencie wypłaty premii właściciel rachunku nie może być posiadaczem nieruchomości nabytej w drodze dziedziczenia na podanych wcześniej zasadach, a więc w praktyce powinien wcześniej sprzedać nieruchomość lub swoje udziały. 

Na co można przeznaczyć premię mieszkaniową – przykłady:

• budowa i wykończenie domu jednorodzinnego, 
• zakup ziemi w celu budowy domu jednorodzinnego, 
• nabycie mieszkania lub domu i jego wykończenie, 
• nabycie spółdzielczego prawa własności do nieruchomości wraz z wykończeniem, 
• remont posiadanego mieszkania lub domu wcześniej wyłączonego z użytkowania. 

Na co uważać, prowadząc konto mieszkaniowe?

Brak opodatkowania i perspektywa otrzymania premii niewątpliwie zachęcają, by założyć konto mieszkaniowe. Należy jednak pamiętać, że program nakłada na beneficjenta pewne ograniczenia. Na co musisz uważać, prowadząc konto mieszkaniowe?

Sprzedaż i najem możliwe po trzech latach 

Jeśli konto mieszkaniowe pozwoli Ci sfinansować zakup nieruchomości, przez kolejne 3 lata nie możesz jej sprzedać bądź wynajmować, o ile nie zwrócisz części otrzymanej premii.

5 lat na rozpoczęcie budowy

Przeznaczenie środków na zakup działki budowlanej wymaga rozpoczęcia inwestycji w ciągu kolejnych pięciu lat pod rygorem zwrotu premii. Identyczny limit dotyczy innych celów mieszkaniowych, takich jak remont czy przebudowa nieruchomości.

Transakcja bez najbliższej rodziny

Zgromadzone pieniądze nie mogą zostać wykorzystane na zakup nieruchomości od Twojej najbliższej rodziny, a konkretnie osób zaliczanych do pierwszej grupy podatkowej. W przeciwnym razie musisz pożegnać się z premią.

Brak dziedziczenia premii

Środki, które zgromadzisz na swoim koncie mieszkaniowym, podlegają dziedziczeniu, jednak Twoim spadkobiercom nie będzie przysługiwała naliczana przez lata premia.

Premia nie zawsze za pierwszy rok kalendarzowy

Premia mieszkaniowa za oszczędzanie w pierwszym roku kalendarzowym jest naliczona wyłącznie, gdy konto mieszkaniowe było prowadzone przez co najmniej 9 miesięcy. Innymi słowy, jeśli założysz konto mieszkaniowe w kwietniu lub później, na premię poczekasz dłużej niż 3 lata. 

Uwaga na oprocentowanie 

Banki prowadzące konto mieszkaniowe nie mogą zaproponować Ci gorszych warunków niż 75% stawki obecnie oferowanej nowym klientom lub mniej niż 50% wskaźnika WIRON. W propozycji konta mieszkaniowego prawdopodobnie otrzymasz zachętę w postaci lepszych warunków, ale jedynie w postaci krótkoterminowej promocji, dlatego dokładnie policz pełne oprocentowanie. 

Konto mieszkaniowe przekształcone w lokatę 

Jeśli pominiesz obowiązek dokonywania regularnych wpłat lub minie 10 lat od założenia rachunku, Twoje konto mieszkaniowe stanie się zwykłą lokatą i stracisz przysługujące Ci wcześniej przywileje. 

Czy konto mieszkaniowe się opłaca?

Konto mieszkaniowe może okazać się opłacalnym rozwiązaniem, które zmotywuje Cię do systematycznego oszczędzania i zabezpieczy przed skutkami inflacji. Z drugiej strony jeśli przed upływem trzech lat znajdziesz idealne lokum w bardzo atrakcyjnej cenie, na przykład w poznańskiej inwestycji Grunwald Między Drzewami, nie wykorzystasz do jego zakupu premii mieszkaniowej. Pamiętaj, że otwierając ten rachunek, nie możesz elastycznie zarządzać zgromadzonym kapitałem, bo w wielu przypadkach warunki umowy pozbawiłyby Cię najważniejszych benefitów.